Weggevaagd: dit blijft over van Gaza in de ingenomen gebieden

Sinds het begin van de oorlog in Gaza neemt het Israëlische leger land in en maakt er militaire zones van: gebieden die het leger volledig onder controle heeft. Israël noemt dit 'bufferzones', en stelt dat ze voor de veiligheid worden leeggeruimd. Voor Palestijnen zijn deze gebieden verboden terrein - iedereen die ze betreedt, wordt beschoten.

In maart besluit premier Netanyahu het staakt-het-vuren te schenden, en worden de gevechten hervat. Het Israëlische leger bezet meer en meer gebied. Inmiddels is zo'n 80 procent van de Gazastrook niet meer toegankelijk voor de Gazanen.

Om te zien wat er in die militaire zones gebeurt, zoomen we in op de snelst groeiende: het zuiden van de Gazastrook, rondom de stad Rafah.

In april kondigt het Israëlische leger aan dat het de zogenoemde Morag-corridor heeft gecreëerd: een strook land van 12 kilometer lang die Rafah afsnijdt van de rest van Gaza.

Voor 7 oktober 2023 wonen zo'n 200.000 mensen ten zuiden van deze lijn; daarna wordt het een toevluchtsoord voor vluchtelingen uit Noord- en Midden-Gaza, waar zwaar wordt gebombardeerd.

In mei kondigt premier Netanyahu een 'intensieve' uitbreiding van het offensief aan in het zuiden van Gaza. Wat dat in de praktijk betekent? De verdrijving van de burgerbevolking, en een bijna totale vernietiging van gebouwen, infrastructuur en landbouwgrond.

Dit beeld zie je het best in een horizontaal scherm.

Dit is hoe Rafah er in februari uitziet, tijdens het staakt-het-vuren.

Alleen de strook vlak bij de Egyptische grens is bezet door het Israëlische leger. Sinds het begin van de oorlog wordt hier al gesloopt.

En dit is op 17 mei. In de maanden na het staakt-het-vuren is de verwoesting in hoog tempo doorgezet.

In de zone van ruim 5 kilometer breed slopen speciale eenheden van het Israëlische leger gebouwen, maar ook infrastructuur, kassen en landbouwgrond.

Inmiddels is naar schatting meer dan 80 procent van de gebouwen in Rafah beschadigd of verwoest. In augustus was dat nog 44 procent.

Dit is vergelijkbaar met hoe het leger in de zones langs de grens handelde. Volgens getuigenissen van Israëlische militairen, verzameld in het rapport 'The Perimeter', moeten huizen en infrastructuur hier met de grond gelijk worden gemaakt. Zo zouden militairen volledig zicht hebben op mogelijke vijanden. Dit is een schending van het internationaal recht.

Op de vraag hoe het gebied er na die tijd uit ziet, antwoordt een officier "Hiroshima".

Maar de eerdere militaire zones waren volgens het Israëlische leger bedoeld om een veilige strook tussen de Gazastrook en Israël te creëren. Die waren 800 tot 1500 meter breed - de militaire zone rondom Rafah reikt kilometers diep in Gaza.

De bebouwing in Rafah wordt systematisch gesloopt, met gecontroleerde explosies, bulldozers en graafmachines. Niet alle gebouwen worden neergehaald: sommige worden door het Israëlische leger gebruikt.

Rondom de flat in de video's hierboven is in korte tijd alle bebouwing gesloopt. Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.

Het Israëlische leger sloopt niet alleen: het bouwt ook nieuwe infrastructuur.

Beeld: PlanetLabs, 30 mei 2025

Er worden wegen aangelegd: een brede op de Morag-corridor, maar ook kleinere wegen, dwars door voormalig landbouwgebied.

De landbouwgrond lijkt in elk geval voorlopig onbruikbaar. Ook boerderijen, kassen en landbouwmaterieel worden gesloopt, zoals deze graansilo's.

Ook verschijnen er in de laatste paar weken grote gaten in het landschap.

Uit de satellietbeelden blijkt ook dat het leger begint met de bouw van nieuwe locaties. Stukken grond worden vlak gemaakt en geasfalteerd. Rondom worden wallen, muren en uitkijkposten opgebouwd.

Op 27 mei blijkt waarom: op deze locaties worden de hulpgoederen van de Amerikaanse Gaza Humanitarian Foundation (GHF) uitgedeeld, onder toezicht van het Israëlische leger.

Er is veel kritiek op de GHF: niet alleen omdat het geen neutrale partij is, maar ook omdat er nu nog maar vier hulplocaties zijn. Onder de onafhankelijke hulporganisaties waren er meer dan 400. Drie van de vier liggen ook nog eens diep in het zuiden van de Gazastrook.

Op een van de locaties gaat het meerdere keren mis. Duizenden Gazanen komen naar de hulplocatie, en het loopt uit op chaos. Meerdere keren schiet het Israëlische leger op de hulpbehoevenden. Volgens de Gazaanse medische autoriteit worden hierbij tientallen Gazanen gedood.

De wegen naar de hulplocaties worden op 4 juni zelfs aangewezen als gevechtszones.

Het is onduidelijk wat voor plannen Israël op de lange termijn heeft voor Rafah en de andere ingenomen gebieden. Premier Netanyahu claimde meermaals dat de hernieuwde invasie in Rafah bedoeld is om Hamas hier uit te roeien. Meerdere Israëlische politici, onder wie ook kabinetsleden, zijn voor het bouwen van nederzettingen in het gebied.

Voorlopig zijn de militaire zones in elk geval no-gozones voor de burgers in Gaza. Israëlische militairen hebben volgens het rapport The Perimeter de opdracht gekregen om het vuur te openen op iedereen die het gebied betreedt.

Colofon

Redactie
Wouter Hoogland
Research
Wouter Hoogland en Yorick de Vries
Design
Thijs Geritz
Eindredactie
Margot Oosterwechel en Marijn Dorrestijn