Vuurwerk in cijfers

De jaarwisseling komt er weer aan en dat betekent: oliebollen, champagne én knallen. Maar wel voor de allerlaatste keer. Vanaf volgend jaar is consumentenvuurwerk in het hele land verboden.

Steden en dorpen kunnen dan nog wel een centrale vuurwerkshow organiseren zoals Rotterdam al jaren doet. Maar zelf fonteintjes, cakes en grondbloemen afsteken, het zogeheten F2-vuurwerk, mag niet meer. Zwaarder vuurwerk was al verboden. Sterretjes en knalerwten blijven het hele jaar door toegestaan.

Het landelijk verbod gaat pas in bij de jaarwisseling van 2026 naar 2027. Maar de afgelopen jaren stelden 20 gemeenten zelf al een vuurwerkverbod in.

Apeldoorn was tijdens de jaarwisseling van 2020-2021 de eerste gemeente waar een vuurwerkverbod van kracht was. Inmiddels geldt dat in meer, vooral grote steden.

De communicatie daarover gaat nog niet altijd goed. Zeker de helft van de inwoners weet niet van dat vuurwerkverbod af.

Een derde van de gemeenten heeft dit jaar vuurwerkvrije zones. Vuurwerk mag dan bijvoorbeeld niet worden afgestoken in de binnenstad, in de buurt van verpleeghuizen, kerken of een dierenasiel. Beverwijk heeft die al sinds 1999.

De meeste gemeenten hebben helemaal geen restricties of alleen vrijwillige vuurwerkvrije zones. Buurten kunnen dan zelf een bordje ophangen dat zij liever geen vuurwerk hebben, maar boa's controleren daar niet.

Deze gemeenten zeggen dat een (gedeeltelijk) vuurwerkverbod niet te handhaven is, wachten het landelijk beleid af of zijn überhaupt tegen een vuurwerkverbod.

De meningen over een vuurwerkverbod zijn verdeeld. Opvallend is dat vooral gemeenten in Oost-Nederland niet voor restricties kiezen. Sommige gemeenten zeggen dat ze zo dichtbij de grens zitten dat het toch geen zin heeft.

Maar vuurwerk is daar ook een stuk populairder. Dat zie je in deze grafiek. In het oosten en noorden zeggen Nederlanders het vaakst dit jaar vuurwerk af te gaan steken. In de drie grote steden juist het minst vaak.

Wordt straks een landelijk vuurwerkverbod van kracht, dan gaat 1 op de 10 Nederlands zich daar niet aan houden. Zij zullen vuurwerk dus illegaal afsteken.

Ook nu al is een deel van het afgestoken vuurwerk illegaal. Het gaat dan om het soort vuurwerk dat wordt afgestoken.

Dit jaar is tot en met november al meer illegaal vuurwerk onderschept dan in dezelfde periode vorig jaar. Het meeste illegale vuurwerk wordt in de laatste weken van het jaar in beslag genomen.

In 2022 is een flinke uitschieter te zien. Toen werden bij twee grote vangsten in Duitsland honderdduizenden kilo’s illegaal vuurwerk buitgemaakt.

Het verbod op (zwaarder) vuurwerk komt onder andere door het hoge aantal vuurwerkslachtoffers per jaar.

Een groot deel van hen is onder de 16 jaar. Op de spoedeisende hulp komen veel zwaargewonden binnen, zoals mensen met brandwonden en oogletsel.

De huisartsenpost vangt de wat lichter gewonden op. Tijdens corona waren er alleen sterretjes en knalerwten toegestaan, en dat zie je terug in de cijfers.

Mensen kunnen slachtoffer worden van verschillende soorten vuurwerk.

Vuurwerkverbod?

De helft van de slachtoffers wordt nog steeds geraakt door illegaal vuurwerk. Dat aandeel is door de jaren heen wel gedaald.

Die slachtoffers worden vooral gemaakt door vuurwerk uit categorie F3. Dat zijn bijvoorbeeld vuurpijlen, knalvuurwerk en romeinse kaarsen. Sinds 2020 is de categorie verboden.

Mortierbommen, nitraten en cobra's, categorie F4, zorgen voor zwaarder letsel en mogen al langer niet meer.

Siervuurwerk zoals grote fonteinen en grondbloemen, categorie F2, zijn tot 2026 nog toegestaan, maar veroorzaken ook flink wat slachtoffers.

Alleen zogenoemd fop- en schertsvuurwerk blijft legaal, denk aan kleine fonteinen, knetterballen en sterretjes. Door dat soort vuurwerk vallen in vergelijking ook nu al minder slachtoffers.

Al die slachtoffers kosten Nederland flink wat geld. Een vuurwerkongeval kost gemiddeld €3.300 aan directe medische zorg. Dat betekent zeker €1,2 miljoen aan totale directe medische kosten voor 2024-2025.

Daar bovenop claimen Nederlanders per jaar zo'n 15 miljoen euro aan vuurwerkschade bij verzekeraars.

De afgelopen drie jaar gaven Nederlanders bijna twee keer zoveel uit aan legaal vuurwerk als voor corona. Deels doordat vuurwerk duurder is geworden door hogere productiekosten, zeevracht en kwaliteitsverbetering.

Heeft een vuurwerkverbod zin?

Over het effect van een vuurwerkverbod zijn de meningen verdeeld. In gemeenten met een vuurwerkverbod werd vorig jaar alsnog flink wat vuurwerk illegaal afgestoken. De verkoop van vuurwerk in die gemeenten kon toen nog niet worden verboden.

De politiek in veel gemeenten pleitten daarom voor een landelijk verbod. Tegelijkertijd zegt een deel van de Nederlandse bevolking zich daar niet aan te zullen houden. Een verbod handhaven is ook moeilijk, zeggen gemeenten. Vuurwerk wordt afgestoken en de daders zijn verdwenen. Of een landelijk verbod werkt en leidt tot minder slachtoffers, moet als het van kracht is blijken.