UIT HET LEVEN 2023

Wim de Bie - 83

27 maart

Satiricus, programmamaker en meester in het spelen van typetjes. Als meneer Foppe, de scheldende leraar Duits, zwerver Dirk en de Haagse ‘vrije jongen’ Tedje van Es staat De Bie bij velen in het geheugen gegrift. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met die van Kees van Kooten, met wie hij satirische programma’s maakt als Koot en Bie , Het Simplisties Verbond en Keek op de Week.

De Bie verklaart later dat het populisme van hun ‘vrije jongens’ Jacobse en Van Es van de Tegenpartij “breed navolging heeft gekregen”. De Tegenpartij was “de partij voor alle Nederlanders die niet meer tegen Nederland kenne”.

Reiky de Valk - 23

24 september

Zijn vrienden roemen de jonge acteur om zijn levenslust en aanstekelijke energie. Reiky wordt bekend door zijn rollen in de tv-series Dertigers, Oogappels en Hockeyvaders. Hij droomt van een carrière als regisseur. Maar vlak nadat hij zijn debuutfilm Parijs Groen heeft afgerond, maakt hij een einde aan zijn leven. Zijn ouders zetten zich na zijn dood in om psychische nood bij jongeren bespreekbaar te maken.

Sinéad O'Connor - 56

26 juli

De Ierse zangeres weet met haar unieke, doorleefde stem mensen diep te raken. Ze brengt tien albums uit en in 1990 staat haar nummer Nothing Compares 2 U acht weken op nummer 1. “Ik ben de muziek ingegaan omdat ik eigenlijk wilde schreeuwen”, zegt O'Connor later. Daarmee doelt ze op haar moeilijke jeugd, waarin ze is mishandeld en misbruikt. Ze baart opzien als ze live op tv een foto van de paus verscheurt, uit protest tegen kindermisbruik in de kerk.

Erwin Olaf - 64

20 september

De portretten die de fotograaf enkele jaren geleden maakt van het koningspaar en hun dochters gaan de hele wereld over. Ze staan in groot contrast met de zwart-witfoto’s van naakte mensen in controversiële poses, waarmee Olaf in de jaren 80 bekend wordt en opschudding veroorzaakt. Later worden zijn foto’s meer ingetogen, maar de perfecte enscenering en zijn fascinatie voor het naakte lichaam blijven voorop staan.

Marga Minco - 103

10 juli

Haar debuutroman Het Bittere Kruid (1957) staat bij generaties Nederlandse scholieren op de literatuurlijst. Marga Minco - haar echte naam is Selma Menco - beschrijft daarin hoe zij als enige van haar Joodse familie de Tweede Wereldoorlog overleeft. Een indringend verhaal in sobere stijl geschreven. Haar novelle wordt meer dan vijftig keer herdrukt en in diverse talen vertaald. Minco blijft haar leven lang schrijven en krijgt als ze 98 is, in 2019, de belangrijkste literatuurprijs toegekend: de P.C. Hooftprijs.

Matthew Perry - 54

28 oktober

De Amerikaans-Canadese acteur is geknipt voor zijn rol als Chandler in de populaire tv-serie Friends, over een vriendengroep in New York. De sitcom is een van de populairste series van de jaren 90. Wat velen in die tijd niet weten is dat Perry worstelt met een verslaving aan drugs en alcohol. De laatste jaren is hij nuchter en zet zich in om lotgenoten te helpen. In de coronaperiode wordt de serie dankzij streamingsdiensten ontdekt door een nieuw publiek.

Tina Turner - 83

24 mei

“Het toppunt van bezieling en passie.” Zo omschrijft de Amerikaanse zangeres Beyoncé Tina Turner, de zogenoemde Queen of Rock ‘n Roll. De rockdiva die veel mensen inspireert met haar krachtige stem en energieke optredens, kent privé veel tegenslag. Met haar echtgenoot Ike Turner heeft ze succes op het podium, maar hij mishandelt haar. Na haar scheiding in 1978 gaat ze als solo-artiest verder. Er volgen megahits als Private Dancer en The Best. Met 200 miljoen verkochte platen is ze een van de best verkopende vrouwelijke rockartiesten.

Henry Kissinger - 100

29 november

Als Amerikaanse diplomaat en minister van Buitenlandse Zaken zet Kissinger in de jaren 70 de Amerikaanse buitenlandse politiek naar zijn hand. Hij krijgt de Nobelprijs voor de Vrede en wordt geprezen om zijn toenadering tot China en de Sovjet-Unie en voor zijn bemiddeling in conflicten in het Midden-Oosten. Maar hij wordt ook verguisd voor zijn rol in de escalatie van de Vietnamoorlog en de steun voor wrede dictaturen in Afrika en Latijns-Amerika.

Cilly Dartell - 66

6 december

Nederland kent haar vooral als de presentatrice die 16 jaar lang een van de bekende gezichten is van het SBS6-programma Hart van Nederland. Maar ze begint haar carrière als actrice in het theater, met als hoogtepunt een rol in de musical De dader heeft het gedaan (1983) van Annie M.G. Schmidt. In de jaren 90 gaat ze kunst- en cultuurprogramma’s presenteren voor de AVRO-radio. Later volgt de overstap naar SBS6, waar ze behalve Hart van Nederland ook Shownieuws presenteert.

Mohamed Al-Fayed - 94

30 augustus

De Egyptische zakenman is eigenaar van onder meer het Britse luxe warenhuis Harrods en de Londense voetbalclub Fulham. Wereldwijde bekendheid krijgt hij omdat hij de dood van zijn zoon Dodi en diens vriendin prinses Diana laat onderzoeken. Hij vermoedt een complot achter hun fatale auto-ongeluk in Parijs in 1997, maar het onderzoek levert weinig op. In het laatste seizoen van de beroemde Netflix-serie The Crown krijgt Al-Fayed een belangrijke rol toegedicht in de totstandkoming van de relatie tussen zijn zoon en Diana.

Willem Nijholt - 88

23 juni

De bekende acteur, zanger en danser is een multitalent. Van klassiek tot luchtig en komisch, hij kan het allemaal. Hij speelt in tientallen toneelstukken, musicals, films en tv-series. De kinderserie Oebele brengt hem zijn eerste grote succes. Ook acteert hij in grote producties als De Stille Kracht en Willem van Oranje. Nieuwe successen heeft hij met hoofdrollen in de musicals Cabaret, Miss Saigon en Oliver. Zijn jeugdjaren, die hij in een Japans interneringskamp doorbrengt, blijven zijn leven lang terugkeren in zijn werk.

Dilano van ‘t Hoff - 18

1 juli

De jonge autocoureur komt om het leven door een crash op het circuit van Spa-Francorchamps, volgens velen het mooiste racecircuit ter wereld. Tijdens het Regional European Championship wordt zijn auto hard geraakt nadat hij op het natte asfalt in een spin is geraakt. Zijn raceteam MP Motorsport roemt hem als “een van de grootste talenten van Nederland”. “In de auto was hij altijd zelfverzekerd”, zegt zijn teammanager. ”Als wij hem iets wilden vertellen tijdens de race zei hij altijd: ‘Let me do the cooking’.”

Silvio Berlusconi - 86

12 juni

Jarenlang domineert de miljardair en mediatycoon de Italiaanse politiek. Vanaf 1994 is hij in drie periodes premier van vier regeringen met zijn centrumrechtse partij Forza Italia. Hij raakt verwikkeld in talloze rechtszaken, op verdenking van fraude en omkoping, maar wordt zelden veroordeeld. Een seksschandaal, naar aanleiding van zijn beruchte bunga-bunga-feesten, kost hem zijn premierschap. Berlusconi onderhoudt goede banden met de Russische president Poetin, die hij openlijk ‘een van zijn beste vrienden’ noemt.

Jane Birkin - 76

16 juli

Wie heeft er als tiener niet op haar wereldberoemde nummer geschuifeld: Je t’aime…moi non plus. Jane Birkin neemt dit nummer in 1969 op samen met haar echtgenoot Serge Gainsbourg. De van oorsprong Britse zangeres en actrice neemt de Franse nationaliteit aan en groeit uit tot een Frans stijlicoon. De beroemde Birkin-tas van het Franse modehuis Hermès wordt naar haar vernoemd. De verschillende varianten van de tas zijn gewild én duur: een liefhebber betaalt er tienduizend tot enkele honderdduizenden euro’s voor.

Beatrijs Ritsema - 69

16 maart

De journalist, schrijver en etiquette-expert geeft in haar rubriek Moderne Manieren in dagblad Trouw ruim 20 jaar lang adviezen over omgangsvormen en sociale dilemma’s. Of het gaat om opvoedkwesties, bemoeizucht van schoonouders of het beëindigen van een vriendschap, op soepele en nuchtere wijze krijgen brievenschrijvers een passend antwoord. Met de constatering dat de samenleving steeds meer 'verhuftert', is ze het niet eens. “Ik constateer dat mensen juist veel beleefder zijn geworden”, zegt ze in een interview.

Harry Belafonte - 96

25 april

De zanger breekt in de jaren 50 door met het Jamaicaanse folkliedje Day-0, ook bekend onder de titel The Banana Boat Song. Belafonte acteert daarnaast in diverse films, maar hij is ook politiek actief en zet zich jarenlang in voor de burgerrechten in de VS. Hij is bevriend met Martin Luther King en steunt de predikant en mensenrechtenactivist moreel en financieel in zijn strijd tegen de rassenscheiding in de VS. In 2014 krijgt Belafonte voor zijn inzet een ere-Oscar uitgereikt.

Huub Oosterhuis - 89

9 april

De theoloog en dichter geldt als een vernieuwer binnen de katholieke kerk, vooral door zijn poëtische liedteksten, waarmee hij vanaf de jaren 60 een nieuwe generatie aanspreekt. Hij schrijft honderden kerkliederen, die nog steeds elke zondag in zowel katholieke als protestantse kerken worden gezongen. Oosterhuis is bevriend met de koninklijke familie en spreekt onder meer op de uitvaarten van prins Claus en prins Friso.

Tijdens een concert in Carré ter ere van zijn 85ste verjaardag, zingt zijn dochter Trijntje Oosterhuis het lied Ken je mij, dat een van zijn bekendste teksten is.

Mary Quant - 93

13 april

De Britse mode-ontwerpster maakt in de jaren 60 met haar speelse, kleurrijke en betaalbare ontwerpen de minirok en hotpants razend populair onder een jonge generatie. Vele beroemde artiesten van over de hele wereld dragen haar kleding. Supermodel Twiggy staat talloze keren model voor haar ontwerpen. “Vóór Mary Quant waren er eigenlijk geen aparte kleren voor tieners”, zegt Twiggy later. “Zij veranderde dat allemaal.”

John Goodenough - 100

25 juni

De Amerikaanse scheikundige is de man achter de oplaadbare batterijen die miljarden mensen wereldwijd dagelijks gebruiken in hun laptop of mobiele telefoon. Hij krijgt op 97-jarige leeftijd een Nobelprijs voor de onmisbare rol die hij in de jaren 80 speelt bij de uitvinding van de herlaadbare lithium-ion-accu. Bij die gelegenheid zegt hij te geloven dat die uitvinding een fossielvrije wereld mogelijk kan maken. Hij blijft meewerken aan een nieuwe, snel oplaadbare batterij, gemaakt van glas.

Benjamin Zephaniah - 65

7 december

De Britse acteur is in diverse rollen veelvuldig op tv, maar zijn beroemdste rol is die van prediker in de serie Peaky Blinders. Hij is daarnaast ook dichter en muzikant en maakt met zijn band het album Rasta, dat een eerbetoon is aan Nelson Mandela. Hij spreekt zich uit tegen dierenleed en racisme. In 2003 weigert Zephaniah de benoeming tot officier in de Order of the British Empire. “Het woord empire doet me denken aan de slavernij”, verklaart hij.

Paul van Vliet - 87

28 april

Onvermoeibaar staat de bekende cabaretier tientallen jaren op de planken. Hij is niet de man van scherpe, maatschappijkritische tirades. Zijn humor is beschaafd, zijn liedjes melancholiek. “De hoeveelheid liefde, troost en blijdschap die hij op elk podium in Nederland over zijn grote publiek heeft heen gestrooid is onnavolgbaar”, zegt cabaretier Jochem Myjer. Van Vliet wordt vele malen onderscheiden, ook voor zijn werk als ambassadeur voor Unicef.

Dick Fosbury - 76

12 maart

De Amerikaanse hoogspringer introduceert in de jaren 60 met succes de fosburyflop. Een rugwaartse sprong waarbij eerst hoofd en schouders over de lat komen, in plaats van de toen nog gebruikelijke ‘buikrol’. Fosbury perfectioneert de techniek met een schuine aanloop in een boog om meer snelheid te maken. In 1968 wint de atleet op 21-jarige leeftijd goud op de Olympische Spelen in Mexico. Zijn techniek vindt al snel navolging en is nu niet meer weg te denken uit de sport.

Barry Humphries - 89

22 april

Met zijn alter ego Edna Everage verovert de Australische komiek en acteur sinds 1955 de harten van velen wereldwijd. Hij speelt de rol in televisieshows en krijgt als Dame Edna een eigen praatprogramma waarin hij bekende acteurs en artiesten ondervraagt. Een jonger publiek kent vooral zijn stem. In 2003 spreekt hij de stem in van de vegetarische haai Bruce in de animatiefilm Finding Nemo.

Gina Lollobrigida - 95

25 april

De Italiaanse actrice wordt gezien als de Europese tegenhanger van Marilyn Monroe. Met haar sensuele en uitdagende voorkomen in films en tijdschriften bereikt ze wereldfaam. ‘La Lollo’ speelt aanvankelijk in Italiaanse komedies. Haar grootste succes heeft ze met haar rol als operazangeres in The World's Most Beautiful Woman (1955). Later speelt ze ook in Amerikaanse films met onder meer de acteur Humphrey Bogart. In de jaren 70 stapt ze uit de filmwereld en heeft ze succes als fotojournalist en beeldhouwer.

Ruud Geels - 75

18 november

Hij is van beroep huisschilder, maar wordt een van de beste spitsen van Nederland, met meer dan 300 doelpunten op zijn naam. Zijn specialiteit is de kopbal. In twintig interlands voor het Nederlands elftal scoort hij elf keer. Geels speelt onder meer bij Feyenoord, PSV en Ajax. Legendarisch is de wedstrijd Ajax-Feyenoord (6-0) in 1975, waarin Geels vijf doelpunten voor Ajax scoort. Met zijn bescheiden karakter voelt Geels zich echter nooit helemaal thuis in de voetbalwereld.

Linda van Dyck - 75

17 december

Ze is een van de grote Nederlandse actrices op toneel, tv en in de film van de afgelopen decennia. In 2012 wordt Van Dyck genomineerd voor de belangrijke toneelprijs Theo d’Or voor haar rol in Who’s afraid of Virginia Woolf?  De meeste bekendheid krijgt ze met haar filmrollen als tante Jans in Ciske de Rat (1983), als Elizabeth Borremans in Daens (1992) en als Anna van Saksen in de serie Willem van Oranje (1984).