Oekraine-staakt-het-vuren

In Alaska praten de Amerikaanse president Trump en de Russische president Poetin over de toekomst van Oekraïne. Trump noemt het een verkennend gesprek, over hoe een staakt-het-vuren eruit kan zien.

De Oekraïense president Zelensky zit niet aan tafel. Ongeveer 20 procent van Oekraïne is door Rusland bezet. Poetin wil meer, maar voor Zelensky is land inleveren onbespreekbaar.

Allereerst: hoe zijn we hier gekomen?

2014: Rusland neemt delen van Oekraïne in

Het is 2014 als Rusland de Krim annexeert. Het schiereiland is van strategisch belang voor Rusland. Daar, in Sevastopol, ligt namelijk een belangrijke marinebasis van de Russen. In het oosten van Oekraïne nemen door Moskou aangestuurde separatisten delen van de regio’s Loehansk en Donetsk in. Ze krijgen daarbij hulp van Poetin.

Op 24 februari 2022 start Rusland een grootschalige invasie. Colonnes met trucks, tanks en pantserwagens rollen Oekraïne binnen. Luchtlandingstroepen proberen een vliegveld bij Kyiv in te nemen. President Zelensky blijft op z'n post.

De Oekraïners bieden veel meer weerstand dan verwacht. Het lukt Russische troepen bijvoorbeeld niet om het strategische vliegveld Hostomel - vlak bij Kyiv - in te nemen. Een aanval op de Oekraïense hoofdstad is daarmee mislukt.

Ook in de rest van Oekraïne loopt het Russische offensief vast. Met behulp van westerse wapens en inlichtingen weet het Oekraïense leger de Russen op veel plekken tegen te houden. Zo worden tanks bijvoorbeeld uitgeschakeld met westerse Javelin-raketten.

Oekraïne herovert gebied

Een jaar na de grootschalige invasie heeft Oekraïne veel gebied heroverd. De aanval op Kyiv is afgeslagen, bij Charkiv komt Oekraïne met een groot tegenoffensief. Daarbij krijgt het steeds meer hulp van bondgenoten. Inmiddels beschikt het Oekraïense leger over krachtige Amerikaanse HIMARS-raketten. In het zuiden en oosten van Oekraïne rukt het Russische leger juist langzaam op.

Zware gevechten, weinig terreinwinst

Terwijl de oorlog voortsleept, lijden zowel Rusland als Oekraïne enorme verliezen. Het is een slijtageslag geworden. Vele tienduizenden militairen sterven in de strijd om de plaatsen Bachmoet en Avdiivka. Het Russische leger bezet stukje bij beetje meer terrein in Oekraïne.

Zo ligt de frontlinie erbij na precies drie jaar oorlog. In de Russische regio Koersk houden Oekraïners nog steeds een stukje Rusland bezet. Dat hebben ze in de zomer van 2024 op verrassende wijze ingenomen. Rusland blijft gefocust op Donetsk. Het hoopt de hele regio in te nemen.

Het kost veel levens en de omgeving wordt verwoest, maar gestaag wint Rusland er terrein.

De frontlinie nu

In Koersk is Oekraïne het veroverde gebied inmiddels verloren. In de regio Donetsk rukken de Russen op. In maart stoppen de Verenigde Staten tijdelijk alle hulp aan Oekraïne. Zelensky moet zich volgens Trump richten op een staakt-het-vuren met Rusland.

Dan: wat ligt er op tafel?

Begin dit jaar komt er een Amerikaans voorstel voor een staakt-het-vuren van Keith Kellogg. Hij is door Trump aangesteld als Oekraïne-gezant. Zijn voorstel is om de frontlinie te bevriezen. In ruil daarvoor moeten Oekraïne en Rusland beloven elkaar niet aan te vallen.

Maar er is nog een Amerikaanse gezant, Steve Witkoff. Hij spreekt regelmatig met Poetin over Oekraïne. In de loop van die gesprekken maakt de Russische president duidelijk dat hij in elk geval heel Donetsk en Loehansk wil in ruil voor een staakt-het-vuren.

Eerder claimde Poetin ook al de Krim en de regio's Zaporizja en Cherson.

Zowel Zelensky als Europese leiders vrezen dat Trump delen van Oekraïne toe zal zeggen aan Rusland. Trump temperde die zorgen door te zeggen dat hij zelf geen akkoord zal sluiten. Als de gesprekken goed verlopen, wil Trump zo snel mogelijk met Poetin én Zelensky een afspraak plannen.

Colofon

Redactie
Bobby Schinkel
Design
Harm Kersten
Eindredactie
Margot Oosterwechel