Koningsdag-
enquête 2025
Steun voor de monarchie in de lift
Na vijf jaar is er een duidelijke stijging te zien in het draagvlak voor de monarchie. Dat blijkt uit de NOS Koningsdag-enquête, uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos I&O. Belangrijk daarvoor lijkt de stabiliteit van het koningshuis en de neutrale positie van de koning in tijden van politieke onrust in de wereld.
Ook de waardering voor koning Willem-Alexander, koningin Máxima en hun dochter Amalia is gestegen. Ze krijgen dit jaar alle drie een hoger rapportcijfer. De koning is volgens veel Nederlanders gegroeid in zijn rol als verbinder.
Meer steun voor monarchie
Zes op de tien Nederlanders zijn voorstander van de monarchie. Voor het eerst sinds jaren stijgt dit percentage significant: vijf procent ten opzichte van vorig jaar, toen de lage steun het nieuwe normaal leek te zijn. Het niveau van voor de coronacrisis, toen bijna driekwart van de bevolking achter de monarchie stond, is daarmee nog niet in zicht. Ouderen boven de 55 jaar zijn vaker voorstander van de monarchie (nu 71 procent) en onder jongeren van 18 tot 34 jaar is een stijgende trend ingezet (nu 51 procent).
Stabiliteit in onrustige tijd
"Mensen hebben in deze tijd van politieke onrust in de wereld behoefte aan meer stabiliteit. Sommigen noemen het voorbeeld van andere republieken dat hen afschrikt. Zoals de situatie nu in de Verenigde Staten. Ze kijken dan naar hun eigen land en waarderen de stabiliteit van onze huidige monarchie.
Jongeren zijn altijd wat kritischer als het gaat om het Koningshuis. Ze vinden het vaak te duur, te ouderwets of niet democratisch. Maar deze doelgroep is nu milder. Ze waarderen vaker de rol van de koning als verbinder in de samenleving."
Vertrouwen in
Willem-Alexander stijgt
De helft van de Nederlanders zegt vertrouwen te hebben in koning Willem-Alexander. Een aanzienlijke stijging ten opzichte van de afgelopen jaren, toen dat percentage was gedaald tot 44 procent in 2024. Het percentage dat weinig tot geen vertrouwen in hem heeft, is met 15 procent bijna gelijk gebleven.
Een ruime meerderheid van de Nederlanders vindt de koning een goede ambassadeur van ons land. Ook wordt de koning vaker menselijk, betrokken en aardig gevonden.
Opvallend is dat bijna de helft (48 procent) vindt dat de koning groeit in zijn rol als verbinder. Vorig jaar was dat nog 41 procent.
"De koning ziet het als zijn belangrijkste taak om te verbinden. Dat blijkt ook uit zijn laatste kersttoespraak die helemaal ging over de polarisatie in Nederland. Hij benadrukte dat iedereen erbij hoort in de samenleving en dat we op zoek moeten gaan naar het menselijke dat ons bindt.
Kort geleden was de koning in Kenia voor een staatsbezoek. Dat deed stof opwaaien vanwege de schendingen van mensenrechten in dat land. Maar de koning zei dat hij dat onderwerp niet uit de weg wilde gaan, maar juist het gesprek erover wilde voeren.
De vakantie in Griekenland tijdens de coronacrisis in 2020 wordt nog steeds genoemd als reden van kritiek op de koning. Maar uit de cijfers blijkt dat het hem minder dan vorige jaren wordt nagedragen."
Vertrouwen
in Máxima stabiel
Het vertrouwen in koningin Máxima is de laatste jaren stabiel rond de 58 procent.
Zowel jongere als oudere generaties hebben meer vertrouwen in Máxima als koningin dan in Willem-Alexander als koning.
"Máxima scoort al jaren hoger dan haar man als het gaat om het vertrouwen. Dat heeft deels te maken met haar rol naast de koning. Negatieve berichten stralen het eerst af op Willem-Alexander. En daarnaast heeft ze een natuurlijke aantrekkingskracht die vrijwel overal waar ze komt een positieve invloed heeft. Dat ze een eigen carrière heeft naast haar rol als koningin en moeder, wordt ook door veel mensen gewaardeerd."
Prinses Amalia groeit in rol
Veel Nederlanders hebben de indruk dat prinses Amalia groeit in haar rol als toekomstig staatshoofd. Ze vinden de prinses over het algemeen intelligent, betrokken en gemotiveerd.
Tulpentuin in Madrid
Amalia was het afgelopen jaar wat vaker te zien bij officiële gelegenheden. Ze opende onlangs in Madrid een tulpentuin als dank voor het jaar dat ze in de stad woonde. Ze had toen in Nederland minder bewegingsvrijheid door bedreigingen tegen haar vanuit het criminele milieu.
Amalia bij staatsbanket
En ze was deze maand aanwezig bij het staatsbanket met de sultan van Oman.
Transparantie over toelage
De meeste Nederlanders vinden het terecht dat Amalia gebruikmaakt van haar toelage. Die is onder meer bedoeld voor een kantoor en om te wonen en werken. De helft van de Nederlanders vindt dat daar wel iets tegenover moet staan. Ze verwachten meer transparantie over de besteding van de toelage en meer betrokkenheid van de prinses bij maatschappelijke projecten.
"Amalia heeft jaarlijks recht op 1,8 miljoen euro. Daarvan stort ze nu nog 300.000 euro salaris terug, omdat ze nog studeert en niet werkt. Haar studie staat dan ook voorop en daarnaast doet ze af en toe ceremoniële taken. Dat zal voorlopig nog zo blijven. Het zou wel verstandig zijn als ze zich ergens in specialiseert, zoals haar vader dat deed met watermanagement. Daarmee kan ze haar maatschappelijke betrokkenheid tonen. Maar of dat gaat gebeuren, daarover is nu niets bekend."
Koningsdag
2025
Koningsdag verbindt
Uit de enquête blijkt verder dat meer Nederlanders Koningsdag ervaren als een traditie die verbindt. En er is opvallend meer waardering voor de officiële viering van Koningsdag, waarbij de koninklijke familie een gemeente bezoekt. Dit jaar is dat Doetinchem.
"Ook jongeren hechten meer waarde aan de officiële viering van Koningsdag. Het is een dag waarop iedereen vrolijk is en het is iets typisch Nederlands. Ze ervaren Koningsdag als ‘iets goeds’ voor het land. Jongeren zijn ook minder kritisch dan voorheen over de kosten van het koninklijk bezoek.
Of de weg omhoog voor het Koningshuis met de cijfers uit deze enquête is ingezet, zal moeten blijken. Of ze ooit terugkomen op het niveau van voor corona, toen bijna driekwart van de Nederlanders achter de monarchie stond, is maar de vraag.
Wat mogelijk bijdraagt aan de populariteit van het Koningshuis zijn de drie prinsessen, die nu alle drie 18 zijn. We zullen ze naar verwachting vaker zien bij officiële gebeurtenissen, zoals Prinsjesdag."
Koningsdag 2025 bij de NOS
Het live-verslag van Koningsdag in Doetinchem is vanaf 12.00 uur op televisie te volgen op NPO 1 en op de radio via NPO Radio 1. Koningsdag 2025 is ook live te volgen via NOS.nl en in de NOS app.
De feestelijke afsluiting van Koningsdag is vanaf 19.05 uur te zien op NPO 1, vanuit café Streeckgenoot in Doetinchem. Met diverse gasten die napraten over Koningsdag en een samenvatting van de hoogtepunten van het koninklijk bezoek.
Onderzoek Ipsos I&O in opdracht van de NOS
Verantwoording:
Onderzoeksbureau Ipsos I&O heeft de Koningsdag-enquëte 2025 uitgevoerd in opdracht van de NOS.
Het doel is te achterhalen wat de huidige opinie van Nederlanders is over het koningshuis, Willem-Alexander en zijn optreden als koning, en (waar mogelijk) welke veranderingen er in deze opinie zijn opgetreden in de afgelopen jaren.
De doelgroep zijn Nederlanders van 18 jaar en ouder. In dit rapport betreffen ‘jongeren’ Nederlanders tussen de 18 en 34 jaar en vallen onder ‘ouderen’ Nederlanders van 55 jaar of ouder.
klik voor meer uitleg over het onderzoek
Voor dit onderzoek zijn 1.007 online interviews afgenomen in de periode van 10 april tot en met 14 april 2025. De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen 2023). Hierdoor zijn de resultaten een goede afspiegeling van de Nederlandse bevolking.
Built with Shorthand