Hoe ICE migranten door Amerika slingert

President Trump is bezig met wat hij in zijn verkiezingscampagne 'de grootste deportatie van criminelen in de Verenigde Staten ooit' noemde. Centraal daarin staat de Immigration and Customs Enforcement - beter bekend als ICE.

De werkwijze van ICE roept veel weerstand op in de VS. Beelden van grote groepen gewapende, vaak gemaskerde agenten die - al dan niet illegale - migranten van straat plukken, zorgden al voor grote protesten.

Maar de klopjacht gaat door. ICE blijft op grote schaal arrestaties uitvoeren. Volgens de meest recente cijfers zitten bijna 60.000 migranten vast.

Eenmaal president maakte Trump direct werk van zijn campagnebeloftes. Het ICE-budget verdrievoudigde: de komende vier jaar krijgt de dienst 45 miljard dollar. Meer dan het budget van alle andere federale opsporingsdiensten bij elkaar. Nieuwe medewerkers krijgen een bonus tot 50.000 dollar, en hun studieschuld wordt deels kwijtgescholden.

Mede door die investeringen nam het aantal arrestaties flink toe. In juni, toen ICE naar enkele grote steden als Los Angeles werd gestuurd, waren het zelfs drie keer zoveel als een jaar eerder.

'Gewelddadige criminelen'

De opdracht aan ICE: pak zo veel mogelijk ongedocumenteerden op. Dat kunnen migranten zijn die illegaal de grens overstaken, maar ook migranten van wie het visum is verlopen. Volgens de regering-Trump is het doel om 'gewelddadige criminelen' van straat te halen.

De ICE-cijfers laten iets anders zien: 29 procent van de mensen die tussen januari en oktober werden gearresteerd, had een strafblad. In 2024, voor Trump president was, was dat nog iets meer dan de helft. Onder Trump worden dus veel meer niet-criminele migranten opgepakt.

Een meerderheid van de Amerikanen vindt dat illegale migranten moeten worden uitgezet. "Toch blijken Amerikanen wel degelijk gevoelig voor de beelden van het harde optreden door ICE", zegt correspondent Rudy Bouma. "Een meerderheid vindt Trumps methoden te ver gaan en acht het huidige uitzettingsbeleid 'niet eerlijk'. De stemming in het land lijkt dus enigszins tegenstrijdig: kiezers steunen veelal het doel maar niet Trumps uitvoering."

Invallen

Veel Amerikanen kijken dan ook negatief naar wat ICE doet: eerst arresteren, dan pas vragen stellen. Daar hebben agenten overigens wel het mandaat voor. Slechts een vermoeden van ontbrekende papieren is genoeg voor een arrestatie.

In de praktijk leidt dit tot etnisch profileren. ICE zoekt naar illegale migranten op plekken waar voornamelijk buitenlanders komen of werken. Ze doen invallen in fabrieken, boerderijen en bij bouwmarkten.

Bij een inval in een fabriek van Hyundai in Savannah, Georgia werden zo'n 475 arbeiders opgepakt. Beeld: Reuters

Trump trok daarnaast bepaalde beschermingen in, waardoor migranten nu ook in rechtbanken mogen worden gearresteerd. Illegale migranten die via de rechter een verblijfsvergunning proberen te krijgen, worden hier alsnog opgepakt.

Maar wat gebeurt er met al deze mensen na een arrestatie?

De NOS analyseerde door mensenrechtenadvocaten opgevraagde ICE-gegevens. Hierin staan onder meer gegevens van ruim 150.000 mensen die ICE vasthield tussen januari en juli. Zij werden gedeporteerd, vrijgelaten of zitten nog altijd vast.

In de data zien we een voorbeeld van een man van 24 uit Nicaragua.

Hij kwam legaal de VS binnen met een visum, wanneer is onbekend. De man, zonder strafblad, overschreed zijn visumperiode en werd op 2 juli opgepakt in of rond Los Angeles.

Het verhaal van deze man is niet uniek. Volgens de gegevens van ICE werd bijna 13 procent van de arrestanten tussen januari en juli naar minstens vier verschillende detentiecentra overgebracht. Dat is bijna twee keer zoveel als in dezelfde periode in 2024.

Advocaten en mensenrechtenactivisten vermoeden dat het verplaatsen deel is van de tactiek van ICE: arrestanten worden zo ver mogelijk van familie, advocaten en hulporganisaties gehouden.

Volgens het Detention Watch Network worden de verplaatsingen ingezet als strafmaatregel tegen gedetineerden die te veel verzoeken doen, klagen of bijvoorbeeld in hongerstaking gaan. Het uiteindelijke doel zou zijn om de arrestant te isoleren, en zo onder druk te zetten om 'vrijwillig' het land te verlaten, zoals de immigrant uit Nicaragua deed.

Zelfmoordpogingen

Migranten vertellen zorgwekkende verhalen over de omstandigheden in detentiecentra. Mensen worden vaak dagenlang vastgehouden op locaties zonder bedden of douches. Medicatie is vaak niet aanwezig en het aantal meldingen van zelfmoordpogingen neemt toe.

De Californische nieuwssite LA Taco schrijft over Ismael Ayala-Uribe, een Mexicaanse migrant van 39. Bij bezoeken zag zijn moeder hem steeds zieker worden, maar hij zei dat de bewakers niet geloofden dat hij ziek was. Toen hij na enkele weken in zijn cel begon te stuiptrekken, kreeg hij drie keer per dag paracetamol. Hij bleek een abces te hebben, dat ontstoken was geraakt.

Ayala-Uribe overleed in het ziekenhuis. Hij is een van de achttien mensen die dit jaar zijn overleden in ICE-detentiecentra.

1 miljoen deportaties

Ondanks dat het hoge aantal arrestaties zorgt voor capaciteitsproblemen, lijkt het er niet op dat ICE zal afschalen. Stephen Miller, Trumps adviseur op het gebied van migratie, gaf ICE in mei de opdracht om 3000 migranten per dag op te pakken. Intern heeft Trumps regering het doel om dit jaar 1 miljoen mensen uit te zetten.

En het houdt niet op bij illegale migranten. "Trump heeft ook legale migranten hun tijdelijke bescherming ontnomen, zoals migranten uit Venezuela, Haïti, Nicaragua en Honduras", aldus correspondent Rudy Bouma. "Een federale rechter draaide de maatregel terug voor Haïtianen. Die zijn daardoor alsnog beschermd tot februari volgend jaar."

Colofon

Redactie
Wouter Hoogland
Data-analyse
Semina Ajrović
Design
Thijs Geritz
Eindredactie
Jurjen IJsseldijk