Honderd jaar geleden zet een stormvloed in de nacht van 13 op 14 januari een groot deel van Noord-Holland onder water. Omdat het water op dat moment al hoog staat in de Zuiderzee breken op meerdere plekken de dijken door. Op het eiland Marken overlijden door de storm 16 mensen. De materiële schade is enorm.
In totaal vallen er op het land 19 doden die nacht. Daarnaast sterven er 32 mensen op zee. De dijken bij Marken, Edam en de Anna Paulownapolder breken door. Het getroffen gebied beslaat in totaal een derde van Noord-Holland. Ook de streek tussen Eemnes, Spakenburg en Bunschoten krijgt met overstromingen te maken. De stormvloed is de directe aanleiding voor de Zuiderzeewerken, een plan van ingenieur Lely en een van de grootste waterbouwkundige projecten in de geschiedenis.
Lees meer Verberg
Om Nederland te beschermen tegen een stormvloed zoals die in 1916 wordt de Afsluitdijk aangelegd. De 30 kilometer lange dam sluit de open verbinding met de Waddenzee af en voortaan heet de Zuiderzee het IJsselmeer. De aanleg van de Afsluitdijk start in 1927 en in 1932 wordt het laatste gat gedicht. Op 25 september 1933 wordt de Afsluitdijk officieel geopend.
De Afsluitdijk is het belangrijkste onderdeel van de plannen van ingenieur Cornelis Lely. Daarnaast regelt de Zuiderzeewet van 1918 de inpoldering van een groot deel van de toenmalige Zuiderzee. Het gaat dan om het huidige Flevoland en Wieringermeer. Door grote behoefte aan landbouwgrond wordt die laatste versneld ingepolderd.
Lees meer Verberg
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog proberen de Duitsers de opmars van de geallieerden te belemmeren door inundatie: ze zetten verschillende stukken land opzettelijk onder water. Op 17 april blazen de Duitsers met explosieven een gat in de dijk van de Wieringermeerpolder.
In twee dagen tijd loopt de polder, die pas sinds 1930 droog staat, helemaal onder. In totaal wordt er rond de 250.000 hectare grondgebied onder water gezet in de Tweede Wereldoorlog. De geallieerden passen deze tactiek in 1944 ook toe op Walcheren, om de Duitsers daar te verdrijven.
Lees meer Verberg
Door een hevige storm stijgt eind januari 1953 het water in de Noordzee tot recordhoogte. In Zeeland, West-Brabant en op de Zuid-Hollandse eilanden breken de dijken. Ruim 1800 mensen komen om bij de watersnoodramp en bijna 100.000 mensen raken hun huis en bezittingen kwijt.
De ramp maakt duidelijk hoe kwetsbaar grote delen van Nederland zijn voor overstromingen. Al snel wordt begonnen met de aanleg van de Deltawerken. De zeegaten tussen de eilanden worden met dammen afgesloten en de zee- en rivierdijken worden versterkt. De Oosterschelde krijgt een stormvloedkering.
Lees meer Verberg
De Zuiderzeewerken zorgen niet alleen voor extra bescherming maar leveren ook land op. Nederland krijgt er een provincie bij, Flevoland. Deze bestaat uit drie nieuwe polders: Noordoostpolder, Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland. In 1967 komen de eerste bewoners naar Lelystad, de hoofdstad van Flevoland.
Eerdere inpoldering is altijd ingegeven door de vraag naar meer landbouwgrond. In het geval van Flevoland is dat anders. Het grootste deel van het gewonnen gebied wordt gebruikt voor bewoning en recreatie. Op 1 januari 1986 wordt Flevoland officieel de twaalfde provincie van Nederland.
Lees meer Verberg
De wereldberoemde Oosterscheldekering tussen Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland wordt in 1986 feestelijk geopend door koningin Beatrix. “De stormvloedkering is gesloten. De Deltawerken zijn voltooid. Zeeland is veilig”, zegt ze in haar toespraak.
De negen kilometer lange dam kan bij gevaarlijk hoog water worden gesloten door het neerlaten van 62 schuiven. Dankzij deze constructie staat de Oosterschelde nog in open verbinding met de Noordzee. Officieel zijn de Deltawerken pas in 1997 voltooid, na de aanleg van de beweegbare Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg bij Hoek van Holland.
Lees meer Verberg
Opnieuw heeft Nederland met overstromingen te maken. In Limburg komen de onbedijkte dorpen Itteren en Borgharen onder water te staan. Door gevaarlijk hoog water in de Rijn, Maas en Waal dreigen op verschillende plaatsen in de Betuwe, de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal de dijken te bezwijken. Binnen enkele dagen worden in totaal zo’n 250.000 mensen geëvacueerd.
In Ochten bedwingen honderden militairen met zandzakken een scheurende dijk. Uiteindelijk houden de dijken het, en wordt op 4 februari toestemming gegeven voor terugkeer. Op het hoogtepunt staat het water in de Rijn bij Lobith op 16,68 meter boven NAP, acht meter hoger dan normaal.
Lees meer Verberg
In 2003 blijkt dat niet alleen te veel water een gevaar oplevert voor de veiligheid van dijken. Door aanhoudende droogte verdampt het water in de veendijk in het Utrechtse Wilnis. Als de dijk vervolgens scheurt, moeten zo’n 1500 bewoners worden geëvacueerd.
Midden in de nacht verschuift een deel van de dijk. Hierdoor loopt de ringvaart leeg in de straten van Wilnis, waar het water een halve meter hoog komt te staan. In latere jaren worden bij aanhoudende droogte veendijken gecontroleerd en met sproeibootjes nat gehouden.
Lees meer Verberg
De zwaarste storm sinds 1990 treft vooral het noorden van Nederland. Bij Delfzijl wordt een waterstand van 4,83 m boven NAP gemeten. In het Friese Marrum raken ruim honderd paarden op een kwelder in het buitendijkse gebied ingesloten door het water.
De paarden worden gered dankzij een actie van ruiters. Zij lokken de paarden mee om de oversteek door het water te maken. Dankzij het Deltaplan zijn de dijken verhoogd en leidt de hoge waterstand nergens tot binnendijkse overstromingen.
Lees meer Verberg
Nederland blijft verwikkeld in een strijd tegen het water. In 2011 wordt er een Deltacommissaris aangesteld: Wim Kuijken. Elk jaar presenteert hij in het Deltaprogramma de nieuwe plannen om Nederland veilig te houden. In het Deltaprogramma 2016 is onder andere een nieuwe veiligheidsnorm voor dijken vastgesteld.
Volgens de nieuwe veiligheidsnorm mag de maximale kans op overlijden door overstroming nergens groter dan 1 op 100.000 per jaar zijn. De plannen in het Deltaprogramma moeten, met het oog op klimaatverandering, zorgen dat Nederland beschermd blijft tegen hoog water. Het risico daarvan komt niet zozeer vanuit zee, maar van de rivieren.
Lees meer Verberg
Onder de naam ‘100 jaar droge voeten’ wordt van 13 tot 16 januari op diverse plaatsen de ramp van 1916 herdacht. Op 13 januari luiden in alle getroffen gemeentes, te beginnen bij Marken, de kerkklokken. Overdag worden door basisschoolkinderen gemaakte waterwolven verbrand.
De waterwolven zijn een metafoor voor het sterke water en hun verbranding staat symbool voor de strijd tegen het water. Voor Noord-Holland staat 2016 naast de herdenking van 1916 ook in het teken van viering. Sinds 1916 is daar geen overstroming meer geweest. Op 13 januari staat de NOS in de uitzending ‘100 jaar droge voeten?’ stil bij de Nederlandse strijd tegen het water. (21.10 uur, NPO 2)
Lees meer Verberg